دانشگاه تهران

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

 

مختصات: ۳۵٫۷۰۳۸°شمالی ۵۱٫۳۹۵۰°شرقی

دانشگاه تهران

شعار	میاسای زآموختن یک زمان
تأسیس	۱۳۱۳ه‍.ش
نوع	دانشگاه عمومی
رئیس	محمود نیلی احمدآبادی
معاون آموزشی	سید حسین حسینی
معاون دانشجویی	سعید حبیبا
معاون فرهنگی و اجتماعی	مجید سرسنگی
معاون پژوهشی	محمد رحیمیان
ارائه دهنده رشته‌های	۹۷۶ رشته
هیئت علمی	۲٫۰۴۱ نفر
دانشجویان	۵۳۴۸۸ نفر[۱]
مکان	تهران،  ایران
وابسته به	وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
وب‌گاه	ut.ac.ir

دانشگاه تهران یک دانشگاه دولتی و بزرگ‌ترین مرکز آموزش عالی در ایران است^[۲]. از این دانشگاه با القاب دانشگاه مادر و نماد آموزش عالی یاد شده است. پیشنهاد اولیه آن را اسماعیل سنگ در سال ۱۳۰۵ داد^[۳] و پس از انجام مطالعات اولیه‌ای که عیسی صدیق انجام داد،^[۴] در سال ۱۳۱۳ ه‍.خ به فرمانِ رضا شاه پهلوی تأسیس شد. دانشگاه تهران دارای ۲۵ دانشکده^[۵]، ۹ پردیس^[۵] و ۱۶ مرکز پژوهشی و تحقیقاتی^[۵] است. در حال حاضر، محمود نیلی احمدآبادی استاد تمام گروه مهندسی متالورژی و مواد دانشکده فنی دانشگاه تهران^[۶]، ریاست این دانشگاه را به عهده دارد.

محتویات

 

• ۱ پیشینه
  • ۱.۱ نقش محمود حسابی
  • ۱.۲ طرح و الگو
  • ۱.۳ توسعه
  • ۱.۴ انقلاب ۱۳۵۷ ایران
  • ۱.۵ نقش سیاسی
• ۲ کتابخانه مرکزی، مرکز اسناد و تأمین منابع علمی دانشگاه تهران
• ۳ اهداف سومین برنامه راهبردی^[۲۲]
• ۴ انتشارات دانشگاه تهران
• ۵ سامانه نشر مجلات علمی
• ۶ رتبه‌بندی‌های بین‌المللی در سطح جهانی
  • ۶.۱ رتبه‌بندی‌های جامع
    • ۶.۱.۱ ۲۰۰۹
    • ۶.۱.۲ ۲۰۱۱
    • ۶.۱.۳ ۲۰۱۴
    • ۶.۱.۴ ۲۰۱۸
    • ۶.۱.۵ ۲۰۱۹
  • ۶.۲ رتبه‌بندی‌های موضوعی
    • ۶.۲.۱ شاخه موضوعی (Fields)
      • ۶.۲.۱.۱ ۲۰۱۹
    • ۶.۲.۲ موضوعی (Subjects)
      • ۶.۲.۲.۱ ۲۰۱۹
  • ۶.۳ رتبه‌بندی در میان دانشگاه‌های کشورهای اسلامی
• ۷ پردیس‌ها، دانشکده‌ها و مؤسسات وابسته
  • ۷.۱ رؤسا
  • ۷.۲ استادان
  • ۷.۳ دانش‌آموختگان
• ۸ فعالیت‌های دانشجویی
  • ۸.۱ کانون‌های دانشجویان دانشگاه تهران
• ۹ جستارهای وابسته
• ۱۰ منابع
• ۱۱ پیوند به بیرون

پیشینه

 

بنای دانشگاه تهران
نام	بنای دانشگاه تهران
کشور	ایران
استان	استان تهران
شهرستان	تهران
اطلاعات اثر
کاربری	آموزشی
کاربری کنونی	دانشگاه
دیرینگی	پهلوی اول
دورهٔ ساخت اثر	رضاشاه پهلوی
بانی اثر	علی اصغر حکمت
مالک اثر	وزارت علوم
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۲۴۴۵
تاریخ ثبت ملی	۱۸ آبان ۱۳۷۸
اطلاعات بازدید
وبگاه	www.ut.ac.ir
بنای دانشگاه تهران روی نقشه تهران ۳۵٫۷۰۳۸°شمالی ۵۱٫۳۹۵۰°شرقی

وزیر دربار وقت، عبدالحسین تیمورتاش، از طرف رضا شاه، عیسی صدیق (صدیق اعلم) را مأمور کرد تا در سال ۱۳۱۰ ه‍.خ به ایالات متحده آمریکا سفر کرده و پس از مطالعه در «تأسیسات علمی دنیای جدید»، طرحی برای تأسیس دانشگاه در کشور به دولت تقدیم نماید.^[۴] طرح صدیق مورد قبول کفالت وزارت معارف وقت، علی اصغر حکمت، قرار گرفت و با پی گیری ایشان، سرانجام دانشگاه تهران در هشتم خرداد ماه ۱۳۱۳ ه‍.خ به تصویب مجلس شورای ملی رسید.

در بهمن‌ماه سال ۱۳۱۲، جلسه هیئت دولت وقت تشکیل و در آن در زمینه آبادی تهران و زیبایی و شکوه ابنیه، عمارات و کاخ‌های زیبای آن سخن به میان آمد. محمدعلی فروغی که در آن روز، ریاست وزراء را برعهده داشت، از یک سو و دیگر وزیران از سوی دیگر زبان به تحسین و تمجید شهر گشودند و برخی از آنان برای جلب رضایت شاه در این مقال، عنان از کف بدادند اما در این میان علی اصغر حکمت، کفیل وزارت معارف، بی‌آنکه پیشرفتهای پایتخت را نادیده انگارد، با لحنی محتاطانه چنین گفت: «البته که در آبادی و عظمت پایتخت شکی نیست» ولی تنها نقص آشکار آن اینست که «انیورسته» ندارد و حیف است که در این شهر نوین از این حیث از دیگر بلاد بزرگ عالم، واپس ماند». این سخنان ارزشمند تأثیر خود را برجای نهاد و بی‌درنگ مقبول همگان افتاد. از این رو علی‌اکبر داور با تخصیص بودجه اولیه‌ای به میزان ۲۵۰٬۰۰۰ تومان به وزارت معارف باعث گردید تا زمین مناسبی برای تأسیس دانشگاه یافته شده و ساختمان آن را در اسرع وقت پدید آید.^[۷] علی اصغر حکمت بی‌درنگ دست به کار شد و جستجو برای مکان‌یابی مناسب دانشگاه را با کمک و مشاوره آندره گدار، معمار چیره‌دست فرانسوی که در آن روزگار به عنوان مهندس در خدمت وزارت معارف بود آغاز کرد. آنان پس از جستجوی بسیار در میان ابنیه، باغ‌ها و زمین‌های فراوان آن روز اطراف تهران باغ جلالیه را برای احداث دانشگاه برگزیدند. در همین حال برخلاف امروز که یافتن زمین مناسب در شهر تهران برای ایجاد دانشگاهی عظیم تقریباً ناممکن است، در آن روزها زمین‌های فراوانی وجود داشت که صاحبان آن‌ها نه تنها در فروش آن‌ها امساکی نداشتند بلکه برای واگذاری به چنین مؤسساتی که مسلماً سود کلانی هم به دنبال داشت، سر و دست می‌شکستند. از همین رو بود که گروهی از مالکین اراضی بهجت آباد با سوءاستفاده‌هایی نظر وزیر مالیه وقت را جلب کرده بودند که زمین‌های آن‌ها را برای تأسیس دانشگاه خریداری نماید. در حالی که به نظر موسیو گدار عرصه آن زمین‌ها تنگ و موقعیت آن‌ها سیل گیر بود و برای تأسیس دانشگاه به هیچ روی مناسب نبود. با این همه آقای داور رجحان در جلسه هیئت دولت به‌سختی بر خرید اراضی بهجت آباد پای فشرد و نظر بیشتر اعضاء را جلب کرده و سرانجام دولتیان، بهجت آباد را برگزیدند. در همین حال که علی اصغر حکمت دل‌شکسته و ناامید ناظر ماجرا بود، رضاشاه وارد شد و گفت: «باغ جلالیه را برگزینید. بهجت آباد ابداً شایسته نیست عرصه آن کم و اراضی آن سیل گیر است.» دولتیان در برابر این سخنان قاطع، زبان در کام کشیدند و احدی دم برنیاورد.

این مؤسسه با ادغام کردن دارالفنون، مدرسه علوم سیاسی، مدرسه طب،^[۸] مدرسه عالی فلاحت و صنایع روستایی،^[۸] مدرسه فلاحت مظفر (اولین مدرسه کشاورزی در ایران)، مدرسه صنایع و هنر (مؤسس کمال الملک)، مدرسه عالی معماری، مدرسه عالی حقوق، و چند مرکز آموزش عالی دیگر تهران دایر گشت.^[۹] و در ۱۵ بهمن ماه همان سال بود که رضاشاه کلنگ تأسیس دانشگاه تهران را در زمین‌های پردیس جلالیه تهران (در جنوب پارک لاله کنونی) به زمین زد و در جمعه ۲۴ اسفند رسماً دانشگاه تهران تأسیس شد.^[۱۰]

نقش محمود حسابی

در برخی رسانه‌ها عنوان شده‌است که محمود حسابی مؤسس دانشگاه تهران بوده‌است. ضیاء موحد در مصاحبه‌ای ادعای نقش محمود حسابی در تأسیس دانشگاه تهران را کذب محض می‌داند.^[۱۱]

طرح و الگو

این دانشگاه براساس موسسات آموزش عالی فرانسه الگوبرداری شد. طراحان ساختمان‌های دانشگاه تهران، مهندسین فرانسوی بودند و دروس و برنامه‌های هنرکده (دانشکده هنرهای زیبای فعلی) دقیقاً براساس الگوی دانشسرای عالی ملی هنرهای زیبای پاریس طراحی شد.

پردیس و بناهای این دانشگاه را معماران اروپایی رولاند دوبرول، ماکسیم سیرو، مارکوف، آلکساندر موزر، آندره گدار و محسن فروغی طراحی کردند.^[۱۲]

بنای دانشگاه تهران در تاریخ ۱۸ آبان ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۴۴۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.^[۱۳]

توسعه

در اواخر دهه ۱۹۴۰ میلادی ساختار درسی و پژوهشی دانشگاه تهران رفته‌رفته به سمت الگوبرداری از سیستم دانشگاه‌های آمریکایی شروع به حرکت کرد:^[۱۴] به‌ عنوان مثال، دانشکده کشاورزی این دانشگاه (پردیس علوم کشاورزی و منابع طبیعی واقع در شهر کرج) به کمک دانشگاه یوتا توسعه و گسترش یافت.

 

نمونه‌های دیگری نیز می‌توان برشمرد: در سال ۱۹۵۴ مؤسسه علوم اداری دانشگاه (دانشکده مدیریت کنونی^[۱۵]) به کمک دانشگاه کالیفرنیا جنوبی و به ریاست هری مارلو از این دانشگاه آغاز به ارائه مدارج دکترا کرد. در سال ۱۹۵۸ مؤسسه روزنامه‌نگاری دانشگاه تهران به کمک دانشگاه ویرجینیا و جیمز ولارد آغاز به کار کرد؛ و دانشگاه جانز هاپکینز آمریکا بود که در سال ۱۹۶۵ رشته دکترای بیماری‌های سلولی (cytopathology) را راه‌اندازی کرد.

دانشگاه‌های دیگر آمریکایی که مستقیماً ناظر فعالیت‌های علمی و آکادمیک دانشگاه تهران بودند: دانشگاه ایندیانا، دانشگاه ایلینوی در اوربانا شامپاین، دانشگاه کلرادو در بولدر، دانشگاه آلاباما و دانشگاه ایالتی کلرادو ^[۱۶]

انقلاب ۱۳۵۷ ایران

پس از دو سال تعطیلی اجباری در سال‌های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۱ به واسطه انقلاب فرهنگی ایران توسط جمهوری اسلامی و در سال ۱۳۶۴ دانشکده‌های علوم پزشکی از دانشگاه تهران رسماً به دستور بخشنامهٔ جدید دولت جدا و مستقل شدند و دانشگاه علوم پزشکی تهران را تشکیل دادند.^[۱۷]

نقش سیاسی

جدا از مسائل دادخواهانه انقلاب ۱۳۵۷، دانشگاه تهران محل پدید آمدن بزرگ‌ترین جنبش اعتراضی دانشجویان ایران پس از انقلاب در تیرماه سال ۱۳۷۸ و هم چنین، در آشوب‌های گسترده سازمان یافته بعد از انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۳۸۸ بود.

در بهمن ۱۳۸۶ فرهاد رهبر که دارای مدرک دکترای اقتصاد بوده و یکی از رؤسای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در دولت احمدی‌نژاد بود، به ریاست دانشگاه منصوب شد.^[۱۸]

کتابخانه مرکزی، مرکز اسناد و تأمین منابع علمی دانشگاه تهران

کتابخانهٔ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران ^[۱۹] بزرگترین کتابخانهٔ دانشگاهی ایران است. هسته اصلی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران در سال ۱۳۲۸، با مجموعهٔ اهدایی سید محمد مشکوه، استاد دانشگاه تهران، شامل ۱۳۲۹ جلد نسخه خطی تشکیل گردید و بنای فعلی کتابخانه، در یکم مهرماه سال ۱۳۵۰ گشایش یافت. در طول این مدت، امور فنی کتابخانه، ایجاد ارتباط با مراکز علمی و دانشگاهی جهان، انتخاب و به کار گماردن کتابداران متخصص، در زیرزمین سازمان مرکزی، و زیرزمین دانشکده علوم و اتاق‌های مسجد دانشگاه انجام می‌شد. در سال ۱۳۵۳، به منظور گردآوری و نگهداری و سازمان‌دهی انتشارات غیرکتابی که از سازمان‌ها، وزراتخانه‌ها، دانشگاه‌ها و انجمن‌های فرهنگی و مؤسسات و مراکز داخل و خارج از کشور به کتابخانه مرکزی اهدا می‌شد، «مرکز اسناد» کتابخانه دایر گشت و نام آن به کتابخانه مرکزی افزوده شد.^[۲۰]

ساختمان این کتابخانه با مساحت بیش از ۲۲۰۰۰ متر مربع دارای نه طبقه است که شامل دو طبقه زیرزمین، همکف، طبقه اول و ۵ طبقه مخزن کتاب و مطبوعات و اسناد و موزه کتابخانه ^[۱۹] است. کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد در حال حاضر حدود ۵۰۰۰۰ عضو ثابت دارد و روزانه پاسخگوی بیش از ۴۵۰۰ نفر مراجعه‌کننده از دانشجویان دانشگاه تهران و دیگر دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و محققان و پژوهشگران داخل و خارج از کشور است. کتابخانهٔ مرکزی و مرکز اسناد از سال ۱۳۴۶ به عضویت فدراسیون بین‌المللی انجمن‌های کتابداری –ایفلا– درآمده است ^[۲۰]. در سال ۱۳۹۵ شمسی، مدیریت این کتابخانه، امکان بازدید مجازی از کتابخانه و موزه را برای علاقه‌مندان فراهم کرد.^[۲۱]

• در حال حاضر، ریاست کتابخانه مرکزی دانشگاه برعهده رسول جعفریان می‌باشد.

اهداف سومین برنامه راهبردی^[۲۲]

سومین برنامه راهبردی دانشگاه تهران دارای اهداف زیر است:

• ارتقای جایگاه بین‌المللی دانشگاه و حضور مؤثر در چرخهٔ تولید علم و فناوری جهانی
• نوآوری و حرکت به سوی دانشگاه ایده‌پرداز و کارآفرین
• ارتقای اخلاق و مسئولیت‌پذیری اجتماعی

انتشارات دانشگاه تهران

مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران در سال ۱۳۲۵ خورشیدی به صورت مستقل و رسمی آغاز به کار کرد. دکتر پرویز ناتل خانلری نخستین شخصیت آغازگر این حرکت انتشاراتی  بود. پس از دکتر خانلری، شادروان دکتر ذبیح الله صفا با یاری دکتر حسین مینوچهر مدیریت توسعه انتشارات را با شایستگی به عهده گرفتند. در این هنگام بود که آثار پرباری زمینه‌ساز شکوه انتشارات دانشگاه تهران شد. سپس دکتر حافظ فرمانفرماییان این وظیفه را به عهده گرفت، اما به علت مسافرت علمی به آمریکا، آقای دکتر ایرج افشار به مدت هفت سال در گسترش انتشارات تلاش کرد. پس از آقای دکتر ایرج افشار، دکتر کوهستانی و پس از آن شادروان دکتر بهرام فره وشی عهده دار ریاست انتشارات و چاپ دانشگاه شدند. در شهریور ۱۳۵۷ تا اوایل اسفند ۱۳۵۷ دکتر حسین عرفانی و پس از وی به مدت دو سال دکتر داریوش فاتحی مسئولیت اداره مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران را به عهده گرفتند. پس از وی، دکتر فیروز حریرچی به مدت شش سال سرپرست مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران شد. پس از دکتر حریرچی، دکتر شکرچی زاده برای بار نخست از ۱۳۶۶ سرپرستی موسسه را به عهده گرفت. وی نیز در سال ۱۳۶۹ برای ادامه تحصیلات به خارج از کشور رفت و دکتر عباس راستگو به مدت هفت سال سرپرست انتشارات و چاپ شد. در نیمه سال ۱۳۷۷ دکتر محمدعلی راد عهده دار سرپرستی انتشارات شد. از آغاز سال ۱۳۷۸ بار دیگر سرپرستی مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران به دکتر محمد شکرچی زاده واگذار شد. از سال ۱۳۸۵ تا آذر ماه ۱۳۸۸ آقای دکتر سید حمید طالب زاده عهده دار ریاست موسسه بودند و از این تاریخ تا فروردین ۱۳۹۰ آقای دکتر جان اله کریمی مطهر ریاست انتشارات را بر عهده داشتند، سپس آقای دکتر حسن سرشتی به سمت مدیر کل خدمات پژوهشی و ریاست موسسه انتشارات منصوب شدند. پس از دوره شش ماهه مدیریت دکتر حسن سرشتی، دکتر ایرج اله‌دادی به سمت مدیر کل خدمات پژوهشی و انتشارات منصوب شدند.

• درحال حاضر، ریاست مؤسسه انتشارات را دکتر محمد موسی‌خانی استاد دانشکده مدیریت دانشگاه تهران بر عهده دارد.^[۲۳]

سامانه نشر مجلات علمی

دانشگاه تهران در حال حاضر، دارای ۱۳۹ نشریه تخصصی است که ۹۷ نشریه دارای رتبه علمی – پژوهشی از دبیرخانه کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور ^[۲۴] (وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) می باشند. این نشریات به صورت فصلنامه (چهار شماره در سال) یا دوفصلنامه (دو شماره در سال) منتشر می‌شوند. ویراستاری ادبی و صفحه آرایی مقالات و همچنین انتشار نشریات به صورت نسخه‌های الکترونیکی و چاپی در انتشارات دانشگاه تهران صورت می‌گیرد^[۲۵].

رتبه‌بندی‌های بین‌المللی در سطح جهانی

 

رتبه‌بندی‌های جامع

۲۰۰۹

دانشگاه تهران (بدون احتساب دانشگاه علوم پزشکی) در سال ۲۰۰۹ در رتبه‌بندی SCImago (که بر اساس تعداد مقالات علمی موسسات تحقیقاتی دولتی و آموزش عالی کشورهای مختلف موجود در دیتابیس Scopus از انتشارات Elsevier به دست آمده‌است) در رتبه ۳۰۸ جهان قرار داشت. (که در خاورمیانه، پس از ۴ دانشگاه اسرائیلی، در رتبه پنجم قرار داشت)^[۲۶]

۲۰۱۱

براساس جدیدترین رتبه‌بندی دانشگاه‌های دنیا در ژوئیه سال ۲۰۱۱ و بر اساس وب سنجی، دانشگاه تهران برترین دانشگاه ایران است؛ دانشگاه تهران با رتبه جهانی ۷۰۸، در شاخص اندازه صفحات وب امتیاز ۵۰۲، در شاخص قابلیت مشاهده از سوی دیگران امتیاز ۹۶۱، در شاخص فایل‌های قابل دسترسی امتیاز ۷۸۸ و در شاخص میزان ارجاعات امتیاز ۳۸۴ را به دست آورده‌است. این در حالی است که رتبه این دانشگاه در آخرین نسخه‌ای که از رتبه‌بندی وبومتریک در ماه مرداد منتشر شد، ۹۳۸ اعلام شده بود.^[۲۷]

۲۰۱۴

براساس نظام رتبه‌بندی بین‌المللی دانشگاهی شانگهای، در رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان در سال ۲۰۱۴، دانشگاه تهران رتبه ۵۶۶ را بین دانشگاه‌های برتر جهان کسب کرد.^[۲۸] در سال ۲۰۱۵ نیز در نظام رتبه‌بندی شانگهای این دانشگاه در رتبه ۳۰۰–۲۰۱ و در رشته‌های فنی و مهندسی نیز در رتبه ۷۵–۵۱ و در بین ۱۰۰ دانشگاه برتر جهان قرار گرفت.^[۲۹]

۲۰۱۸

بر اساس رتبه‌بندی شانگهای در سال ۲۰۱۸ دانشگاه تهران در میان ۳۰۱ تا ۴۰۰ دانشگاه برتر جهان قرار گرفت.

۲۰۱۹

بر اساس رتبه‌بندی دانشگاه ملی تایوان در سال ۲۰۱۹ دانشگاه تهران در جایگاه جهانی ۳۴۴ جهانی قرار گرفت.^[۳۰]

رتبه‌بندی‌های موضوعی

شاخه موضوعی (Fields)

۲۰۱۹

در سال ۲۰۱۹ و در رتبه‌بندی دانشگاه ملی تایوان^[۳۱]

موضوعی (Subjects)

۲۰۱۹

در سال ۲۰۱۹ و در رتبه‌بندی دانشگاه ملی تایوان

در این رتبه‌بندی دانشگاه تهران در موضوعات مهندسی مکانیک رتبه ۹ و در مهندسی شیمی رتبه ۲۸ و در مهندسی عمران رتبه ۵۹ و در علوم کشاورزی رتبه ۸۶ در جهان را کسب کرد.

رتبه‌بندی در میان دانشگاه‌های کشورهای اسلامی

بر اساس رتبه‌بندی پایگاه استنادی جهان اسلام (ISC) دانشگاه تهران رتبه سوم در میان کشورهای مسلمان در سال ۲۰۱۶ را دارد.^[۳۲]

پردیس‌ها، دانشکده‌ها و مؤسسات وابسته

 

 

 

دانشگاه تهران شامل پردیس‌ها، دانشکده‌ها و مؤسسات پژوهشی و فرهنگی متعددی است. باید توجه داشت که مفهوم پردیس در این دانشگاه به مجموع چند دانشکده اطلاق می‌شود و الزاماً با معنای پردیس خودگردان که آموزش در غیرانتفاعی و غیردولتی است، متفاوت می باشد.

• پردیس مرکزی دانشگاه تهران
  • دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
  • دانشکده علوم اطلاعات و دانش‌شناسی
  • پردیس ۱ پردیس دانشکده‌های فنی دانشگاه تهران
  • پردیس علوم دانشگاه تهران
  • پردیس هنرهای زیبا
  • دانشکدهٔ ادبیّات و علوم انسانی
• مجموعه امیرآباد
  • دانشکده کارآفرینی
  • پردیس ۲ پردیس دانشکده‌های فنی دانشگاه تهران
  • دانشکده زبان‌ها و ادبیات خارجی
  • دانشکدهٔ تربیت بدنی
  • مؤسسه ژئوفیزیک
  • دانشکده علوم و فنون نوین
  • دانشکده فیزیک
  • دانشکده مطالعات جهان
• پردیس دانشکده‌های فنی (همان دانشکده فنی سابق)
  • پردیس ۱ پردیس دانشکده‌های فنی دانشگاه تهران (همان ساختمان قدیمی دانشکده فنی سایق واقع در خیابان انقلاب به تأسیس ۱۳۱۳)
    • دانشکده مهندسی شیمی
    • دانشکده مهندسی عمران
    • دانشکده علوم مهندسی
  • پردیس ۲ پردیس دانشکده‌های فنی دانشگاه تهران (همان دانشکده فنی سابق در خیابان کارگر شمالی-امیرآباد)
    • دانشکده مهندسی مکانیک
    • دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر
    • انستیتو مهندسی نفت
    • دانشکده مهندسی صنایع
    • دانشکده مهندسی مواد و متالورژی
    • دانشکده مهندسی معدن
    • دانشکده مهندسی نقشه‌برداری
  • پردیس ۳ پردیس دانشکده‌های فنی دانشگاه تهران (همان دانشکده فنی سابق در بخش مرکزی استان گیلان به تأسیس ۱۳۷۵ ه‍.خ)
    • دانشکده فنی کاسپین
    • دانشکده فنی فومن
• پردیس فارابی
  • دانشکده مدیریت و حسابداری
  • دانشکده حقوق
  • دانشکده الهیات
  • دانشکده مهندسی
• پردیس کشاورزی و منابع طبیعی
  • دانشکده منابع طبیعی
  • دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی
  • دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی
  • دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی
  • مرکز تحقیقات بین‌المللی بیابان
  • مرکز تحقیقات بین‌المللی آب و محیط زیست
  • گروه مستقل بیوتکنولوژی کشاورزی
• پردیس ابوریحان
• پردیس هنرهای زیبا
• پردیس ارس دانشگاه تهران
• پردیس بین‌المللی کیش
• پردیس البرز دانشگاه تهران
• دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران
• مؤسسه ژئوفیزیک
• مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک دانشگاه تهران
• مرکز تحقیقات بین‌المللی بیابان
• مرکز تحقیقات بین‌المللی آب و محیط زیست
• گروه مستقل بیوتکنولوژی کشاورزی
• خانه موزه مقدم
• باغ موزه نگارستان
• موزه جانورشناسی
• موزه گیاهشناسی
• موسسه دهخدا
• موزه موسسه باستان شناسی
• موزه زمین شناسی

رؤسا

تا سال ۱۳۲۱ ه‍.خ دانشگاه تهران را وزیر فرهنگ مدیریت می‌کرد. از آن تاریخ به بعد ریاست دانشگاه، به صورت مستقل و زیر نظر وزارت فرهنگ درآمد.

نام مدیران دانشگاه از ابتدا تا کنون به شرح زیر است:

استادان

این فهرست برخی از اساتید دانشگاه تهران که در حوزه‌های مختلف دارای شهرت هستند را در بر می‌گیرد.

• سعید رضا عاملی، سیاستمدار ایرانی
• مهدی بازرگان، سیاستمدار ایرانی
• سید جعفر شهیدی، پژوهشگر ایرانی
• یدالله سحابی، سیاستمدار ایرانی
• مرتضی مطهری، فیلسوف و نویسنده ایرانی
• غلامحسین دینانی، فیلسوف ایرانی
• ژاله آموزگار، پژوهشگر ایرانی
• جلال افشار، زیست‌شناس ایرانی
• ایرج افشار، نویسنده و تاریخ‌نگار ایرانی
• محمدعلی اسلامی ندوشن، حقوق دان ایرانی
• محمدابراهیم باستانی پاریزی، نویسنده و تاریخ‌نگار ایرانی
• قیصر امین پور، شاعر ایرانی
• عباس اقبال آشتیانی، ادیب ایرانی
• محمدمهدی محی‌الدین الهی قمشه‌ای، فیلسوف ایرانی
• محمدتقی بهار، شاعر ایرانی
• محسن جهانگیری، فیلسوف ایرانی
• محمدتقی دانش‌پژوه، محقق ایرانی
• غلامعلی حداد عادل، سیاست مدار ایرانی
• محمدباقر قالیباف، سیاست مدار ایرانی
• فیروز حریرچی، پژوهشگر
• سید محمود حسابی، دانشمند ایرانی
• محمد خوانساری، فیلسوف ایرانی
• سیمین دانشور، نویسنده ایرانی
• رضا داوری اردکانی، نویسنده و فیلسوف ایرانی
• علی‌اکبر دهخدا، شاعر و ادیب ایرانی
• محمود روح‌الامینی، مردم‌شناس ایرانی
• عبدالحسین زرین‌کوب، نویسنده ایرانی
• کریم ساعی، بنیان‌گذار علوم منابع طبیعی در ایران
• حمید سمندریان، کارگردان ایرانی
• کریم سنجابی، سیاستمدار ایرانی
• محمدرضا شفیعی کدکنی، نویسنده ایرانی
• ذبیح‌الله صفا، پژوهشگر
• یحیی عدل، پزشک ایرانی
• قاسم غنی، سیاست مدار ایرانی
• علی‌اکبر فرهنگی، پژوهشگر مدیریت
• بدیع‌الزمان فروزانفر، نویسنده و شاعر ایرانی
• آندره گدار، معمار موزه ایران باستان و حافظیه
• محسن مقدم، باستان‌شناس، طراح آرم دانشگاه و لباس فارغ التحصیلی دانشجویان، واقف خانه موزه مقدم
• هوشنگ سیحون، معمار سرشناس ایرانی
• محمدرضا شفیعی کدکنی، شاعر و پژوهشگر
• مهدی سلطانی سروستانی، کارگردان و بازیگر
• عزت الله نگهبان، پدر علم باستانشناسی ایران

دانش‌آموختگان

 

گشایش دانشگاه تهران که با آغاز آشنایی جدی ایرانیان با مغرب‌زمین مقارن افتاده بود، این دانشگاه را به بستر اصلی ارتباط با تمدن مغرب‌زمین و علوم جدید تبدیل کرد. از آغاز فعالیت‌های آموزشی دانشگاه تهران تاکنون همواره افراد شایسته، شخصیت‌های برجسته و چهره‌های شناخته شده در آن به تحصیل پرداخته‌اند.

فهرست برخی از این دانش‌آموختگان برجسته و نامدار به شرح زیر می باشد:

• جمشید آموزگار بیست و هشتمین نخست‌وزیر محمدرضا پهلوی
• ابوالحسن بنی‌صدر، نخستین رئیس‌جمهور ایران
• میرحسین موسوی، آخرین نخست‌وزیر ایران
• سید محمد خاتمی، پنجمین رئیس‌جمهور ایران
• حسن روحانی، هفتمین رئیس‌جمهور ایران
• اصغر فرهادی، اولین کارگردان ایرانی دارای دو جایزه اسکار
• شیرین عبادی، تنها ایرانی دارنده جایزه صلح نوبل
• عبدالکریم سروش، فیلسوف شهیر ایرانی
• محمد ابراهیم باستانی پاریزی، تاریخ‌دان و نویسنده نامدار ایرانی
• سید جواد طباطبایی، از استادان به نام علوم سیاسی در ایران
• سید موسی صدر، رهبر فکری و سیاسی شیعیان لبنان و مؤسس مجلس اعلای شیعیان لبنان
• نچیروان ادریس بارزانی، نخست‌وزیر فعلی کردستان عراق
• لطف‌علی عسکرزاده، مهندس برق و استاد بازنشسته علوم کامپیوتر در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی و بنیان‌گذار منطق فازی
• بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران در دولت‌های پنجم تا هشتم و یازدهم تا دوازده
• علی جوان، مخترع لیزر گازی و استاد دانشگاه ام‌آی‌تی
• محمد معین، نویسنده و پژوهشگر ایرانی و گردآورنده فرهنگ نامه معین
• یاور همدانی، شاعر و زبان‌شناس و پژوهشگر
• مصطفی چمران، وزیر دفاع دولت موقت انقلاب
• معصومه سیحون، صاحب گالری سیحون
• حسین امانت، طراح برج شهیاد (آزادی)
• جهانگیر درویش، معمار استادیوم فرح آباد (ورزشگاه تختی کنونی)
• قمر آریان، مترجم و نویسنده
• مریم پالیزبان، بازیگر سینما و تئاتر، شاعر
• نغمه ثمینی، نمایشنامه نویس و فیلم نامه نویس

فعالیت‌های دانشجویی

فعالیت‌های دانشجویی دانشگاه‌های ایران در دانشگاه تهران آغاز شد و دانشجویان رخدادهای مهمی در این دانشگاه رقم زده‌اند. مهم‌ترین فعالیت‌های جنبش دانشجویی در این دانشگاه را می‌توان به ماجرای ۱۶ آذر ۱۳۳۲ و حوادث کوی دانشگاه تهران در سال ۱۳۷۸ اشاره کرد.

فعالیت‌های دانشجویی دانشگاه تهران زیر نظر معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران و معاونت دانشجویی است. نهادهای فعالی دانشجویی در دانشگاه تهران به شرح زیر است:

• کانون‌های فرهنگی دانشگاه تهران (آخرین دبیر: علیرضا صبا)
• بسیج دانشجویی دانشگاه تهران (آخرین مسئول: بختیاری)
• انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران (آخرین دبیر: مهرداد پولادی)
• انجمن اسلامی مستقل
• انجمن‌های علمی و دانشجویی دانشگاه تهران (آخرین دبیر: آرش جولاده رودبار)
• شورای صنفی دانشگاه تهران (آخرین دبیر: نیما ضبیحی)
• مجمع دانشجویان عدالتخواه

کانون‌های دانشجویان دانشگاه تهران

 

در دانشگاه تهران نزدیک به ۲۰ سال است که کانون های دانشجویی فعالیت خودجوش دانشجویی را انجام می‌دهند. اکنون نزدیک به ۹۲ کانون در این دانشگاه ثبت شده که ۴۵ عدد از آن‌ها فعال است. این نهاد متولی فعالیت‌های فرهنگی نظیر شب شعرها، فعالیت های هنری نظیر موسیقی و تئاتر و هنرهای تجسمی، اجتماعی نظیر هلال احمر و خیریه و دینی نظیر فعالیت‌های مذهبی در میان دانشجویان دانشگاه تهران است.

هر ساله از میان تمام دبیران کانون‌های دانشگاه یک نفر به عنوان دبیر شورای هماهنگی انتخاب می‌شود که مسئولیت هماهنگی و هدایت مسیر توسعه کانون‌ها را بر عهده دارد.

جستارهای وابسته

• سردر دانشگاه تهران
• دانشگاه‌های دولتی ایران
• فهرست دانشگاه‌های ایران
• فهرست نام دانشگاه‌های کشورها
• آموزش عالی در ایران
• جشنواره فیلم دانشگاه تهران
• ورزشگاه تربیت بدنی دانشگاه تهران
• انتشارات دانشگاه تهران
• موزه مقدم
• باغ نگارستان

منابع

• https://academics.ut.ac.ir/fa/page/844/آموزش-دانشگاه-تهران-در-یک-نگاه
• “دانشگاه تهران، هشتاد و شش سال افتخار و بالندگی (۱۳۹۹-۱۳۱۳)”. دانشگاه تهران. 2020-05-28. Retrieved 2020-06-08.
• مذاکرات دوره ششم قانون‌گذاری. تهران. مجلس شورای ملی. ۱۳۰۵.
• آموزش و پرورش در ایران. ناصر تکمیل همایون. دفتر پژوهش‌های فرهنگی. شابک ۹۶۴-۳۷۹-۰۹۲-۴ ۱۳۸۵ ص۸۷–۸۸
• “دانشکده‌ها”. دانشگاه تهران. Retrieved 2020-06-08. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «دانشگاه تهران» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده‌است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «دانشگاه تهران» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده‌است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
• “رزومه – محمود نیلی احمدآبادی”. Login. Retrieved 2020-06-08.
• Bianca Devos, Christoph Werner. Culture and Cultural Politics Under Reza Shah: The Pahlavi State, New Bourgeoisie and the Creation of a Modern Society in Iran. Routledge, 2013. ISBN 113512560
• Encyclopædia Iranica – Faculties Of The University Of Tehran^{[پیوند مرده]}
• دانشنامه ایرانیکا: [۱]^{[پیوند مرده]}
• آموزش و پرورش در ایران. ناصر تکمیل همایون. دفتر پژوهش‌های فرهنگی. شابک ۹۶۴-۳۷۹-۰۹۲-۴ ۱۳۸۵ ص۸۸
• «ضیاء موحد: تأسیس دانشگاه تهران ربطی به محمود حسابی ندارد». تاریخ ایرانی. آذر ۱۳۹۱.
• M. Marefat. “The Protagonists who Shaped Modern Tehran” , in Ch. Adle and B. Hourcade, eds. Teheran, capitale bicentenaire, Paris and Tehran, l۹۹۲, pp. 106.
• «دانشنامهٔ تاریخ معماری ایران‌شهر». سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹.
• Encyclopædia Iranica – Faculties Of The University Of Tehran^{[پیوند مرده]}
• «دانشکده مدیریت دانشگاه تهران – دربارهٔ ما». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ دسامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۱۰ دسامبر ۲۰۰۷.
• Problems and Issues in Higher Education: Perspectives on Iran-United States Educational Relations and Influences. pp.8
• MehrNews.com – Iran, Iranian, Nuclear, political, world, sport, Cultural, economic, SocialAndOccations news and headlines
• «Error». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اوت ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۴ آوریل ۲۰۰۹.
• “صفحه اصلی”. Library. 2020-06-09. Retrieved 2020-06-09. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «Library 2020» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده‌است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
• “کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران”. معاونت پژوهشی دانشگاه تهران. 11 Mar 2017. Archived from the original on 14 May 2018. Retrieved 31 May 2020. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «معاونت پژوهشی دانشگاه تهران 2017» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده‌است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
• https://library.ut.ac.ir/librarypanorama
• «برنامه سوم راهبردی دانشگاه تهران».
• “انتشارات دانشگاه تهران”. انتشارات دانشگاه تهران. Retrieved 2020-08-25.
• “سامانه ارزیابی نشریات علمی”. journals.msrt.ir. 2016-11-19. Archived from the original on 2016-11-19. Retrieved 2020-06-09.
• “تهران، سامانه، مجلات، دانشگاه، مجله، نویسنده، راهنما”. سامانه نشر مجلات علمی دانشگاه تهران. Retrieved 2020-06-08.
• «نسخه آرشیو شده» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۰.
• رتبه‌بندی جهانی دانشگاه‌های ایران براساس وب سنجی در ژوئیه ۲۰۱۱ بایگانی‌شده در ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine.
• «نتایج معتبرترین رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان اعلام شد/ صعود رتبه دانشگاه تهران در بین برترین‌ها». آفتاب. دریافت‌شده در ۲۰۱۴-۰۸-۱۶.
• http://www.universityrankings.ch/
• «خبر رتبه ۳۴۴ دانشگاه تهران در رتبه‌بندی جهانی».
• «رتبه‌بندی دانشگاه تایوان».

پیوند به بیرون

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به دانشگاه تهران در ویکی‌گفتاورد موجود است.

• وبگاه رسمی
• پارک فناوری دانشگاه تهران
• کتابخانه پردیس علوم دانشگاه تهران
• سامانه نشر مجلات علمی دانشگاه تهران
• انتشارات دانشگاه تهران
• فهرست نشریات دارای اعتبار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
• سایت کتابخانه دانشگاه تهران
• پژوهشگاه دانشگاه تهران

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ دانشگاه تهران موجود است.

ن ب و دانشگاه تهران
پردیس‌ها	پردیس دانشکده‌های فنی دانشگاه تهران (دانشکده فنی سابق) (پردیس ۱ (انقلاب)، پردیس ۲ (امیرآباد) و پردیس ۳ (دانشکده فنی کاسپین و دانشکده فنی فومن)) • پردیس فارابی • پردیس علوم • پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج • پردیس ابوریحان • پردیس کیش • پردیس هنرهای زیبا
دانشکده‌ها	ادبیات و علوم انسانی • الهیات و معارف اسلامی • جغرافیا • مطالعات جهان • علوم اجتماعی • اقتصاد • تربیت بدنی • حقوق و علوم سیاسی • دامپزشکی • روانشناسی و علوم تربیتی • زبان‌های خارجی • فیزیک • مدیریت • محیط زیست • ریاضی، آمار و علوم کامپیوتر • زمین‌شناسی • علوم و فنون نوین
مؤسسات	مرکز تحقیقات بیوشیمی-بیوفیزیک • موسسه جغرافیا • مؤسسه ژئوفیزیک • مرکز تحقیقات بین‌المللی هم‌زیستی با کویر • پژوهشکده تاریخ علم • مؤسسه مطالعات آمریکای شمالی و اروپا دانشگاه تهران • مؤسسه الکتروتکنیک • مرکز مطالعات زنان • مرکز پژوهش‌های کاربردی مدیریت دانشگاه تهران • مؤسسه لغت‌نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی • موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران • مؤسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران • مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران
تاریخچه	تاریخچه دانشگاه تهران • کسان • سردر دانشگاه تهران • دارالفنون • محمود حسابی • دهخدا • آندره گدار • جلالیه • دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران • علی‌اصغر حکمت • مسجد دانشگاه تهران • عبدالعزیز فرمانفرمائیان • کوی دانشگاه تهران (حمله ۱۸ تیر ۱۳۷۸ • حمله ۲۵ خرداد ۱۳۸۸)
دیگر	• کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران

ن ب و دانشگاه‌های جامع در ایران
دانشگاه آیت‌الله‌العظمی بروجردی دانشگاه اراک دانشگاه اردکان دانشگاه ارومیه دانشگاه اصفهان دانشگاه ایلام دانشگاه بجنورد دانشگاه بزرگمهر دانشگاه بناب دانشگاه بوعلی سینا همدان دانشگاه بیرجند دانشگاه بین‌المللی امام خمینی دانشگاه تبریز دانشگاه تربت حیدریه دانشگاه تهران دانشگاه تفرش دانشگاه جیرفت دانشگاه جهرم دانشگاه حکیم سبزواری دانشگاه خلیج فارس بوشهر دانشگاه خوارزمی دانشگاه دامغان دانشگاه رازی کرمانشاه دانشگاه زابل دانشگاه زنجان دانشگاه سلمان فارسی کازرون دانشگاه سید جمال‌الدین اسدآبادی دانشگاه سمنان دانشگاه سیستان و بلوچستان دانشگاه شاهد دانشگاه شهرکرد دانشگاه شهید باهنر کرمان دانشگاه شهید چمران اهواز دانشگاه شهید مدنی آذربایجان دانشگاه شیراز دانشگاه فردوسی مشهد دانشگاه فسا دانشگاه قم دانشگاه کاشان دانشگاه کردستان دانشگاه گرمسار دانشگاه گلستان دانشگاه گنبد کاووس دانشگاه گیلان دانشگاه لرستان دانشگاه مازندران دانشگاه محقق اردبیلی دانشگاه مراغه دانشگاه ملایر دانشگاه میبد دانشگاه نیشابور دانشگاه ولایت ایرانشهر دانشگاه ولی‌عصر رفسنجان دانشگاه یاسوج دانشگاه یزد